Transkribus

Transkribus, is dat misschien een medische term voor een overdraagbare, jeukende aandoening? Of heeft het te maken met een skriba in de overgang? Niets van dat alles. Transkribus is slimme software, het maakt gebruik van AI, artificial intelligence. Het is in staat geschreven tekst om te zetten naar drukletters. Dat wordt ook wel HTR, de Engelse afkorting van handschriftherkenning, genoemd. Het bijzondere van Transkribus is dat het (ook) in staat is om oude handschriften te herkennen en om te zetten. Je moet dan wel aangeven in welke taal en in welke eeuw het origineel is opgegesteld. Geen wonder dat archiefinstellingen zeer geïnteresseerd zijn. Maar ook mensen die uit hoofde van hun werk of hobby nog wel eens worstelen met oude handschriften, zullen hier baat bij hebben. Ook niet oninteressant, het gebruik is goeddeels gratis en redelijk eenvoudig.

Zoals de Engelsen zeggen, the proof of the pudding is in the eating. Daarom hieronder een paar testjes van wat het systeem vermag. Het eerste voorbeeld is een pagina uit het proces verbaal van een rechtszitting die in 1854 heeft plaats gevonden. Ik heb de afbeelding, een deel van het requisitoir van de Officier, wat contrastrijker gemaakt zodat de tekst er wat meer uitspringt.

Dit is voor iemand, die grootgebracht is met schuinschrift, redelijk goed leesbaar. Maar het gaat er om te zien wat Transkribus er van maakt. Het resultaat staat hieronder. De tekst in rood heb ik moeten corrigeren, daar kwam deze software niet uit.

Requisitoir van den Procureur-Generaal
by het Provinciaal Geregtshof
en Noord-Holland, in de zaak van
Johann Heinrich Kemper,
in hechtenis
De Procureur Generaal by het Provinciaal Geregtshof
in NoordHolland;

Gezien het Arrest van voornoemd Geregtshof, in Raad-
kamer vergaderd, van den 11 den september 1854;
Gezien de akte van beschuldiging, ten gevolge van dat
arrest opgemaakt;
Gelet op het onderzoek in de openbare teregtzittingen
gehouden op 3, 4 en 5 October 1854;
Gezien de artikelen 206, 207, 211 en 216 van het Wetboek van
strafvordering; 295, 296, 297, 298, 302, 304,2, 381nrs 1, 3, 4 en 5 102,
382, 384, 386 no.1, 36 en 52 van dat van strafregt, 1, 10, 13 no 3 en 25
der wet van 29 Juny 1854 (staatsblad no 102);
Requireert, dat de beschuldigde Johann Heinrich Kem-
per worde schuldig verklaard aan al de hem ten laste
gelegde feiten, en alzoo:
1o aan diefstal, met geweldpleging en gewapend gepleegd
by nacht, in een bewoond huis, door middel van bin-
nenbraak;
2o aan moord, gepleegd op eene vrouw en twee kinderen;
3o aan poging tot moord, gepleegd op eene vrouw en een
kind, welke poging beide malen door uiterlyke bedrij-
ven gebleken, en tot begin van uitvoering overgesla-
gen, hare uitwerking niet heeft gemist, dan door
toevallige en van des daders wil onafhankelyke
omstandigheden; en
zulks de onder de nummers 2 en 3 vermelde misda-
den, ten einde den in de eerste plaats genoemden
diefstal voor te bereiden, gemakkelijk te maken
en de ontdekking daarvan te voorkomen.
Requireert dientengevolge, dat de beschuldigde
Johann Heinrich Kemper worde veroordeeld tot de
straffe des doods, door den scherpregter uit te voe-
ren op een schavot op eene der openbare plaatsen

                                                                    binnen

Wanneer je niet gewoon bent schuinschrift te lezen, dan ben je met Transkribus goed af. Het aantal correcties blijft binnen de perken en het scheelt je een hoop tikwerk vergeleken met de methode van het op de ouderwetse manier teksten moeten overtikken. Daar bestaat overigens ook een handig programmaatje voor: Transcript, freeware van Jacob Boerema.

Bovenstaande tekst is, ook in technisch opzicht, goed leesbaar. Maar wat is het resultaat wanneer we Transkribus loslaten op het handschrift van de griffier in dezelfde rechtszaak. Ook hij schrijft schuin maar net iets schuiner, vlakker en dus moeilijker leesbaar dan de Officier van Justitie in het eerdere voorbeeld. De gedrukte alinea's moeten voor Transkribus geen probleem vormen. Ook deze tekst is van wat meer contrast voorzien.

Alweer zijn de noodzakelijke correcties in rood weergegeven.

De President vermaant de Beschuldigde oplettend te zyn op hetgeen hij zal

hooren; en gelast den Griffier, voor te lezen het gewysde van de Raadkamer, waarby de
teregtstelling van den Beschuldigde bevolen is, benevens de Acte van Beschuldiging,

--------------------------------

Deze voorlezing gedaan zynde, heeft de Procureur-Generaal aan het Hof overgelegd de
lyst der Getuigen, welke in deze zaak moeten worden gehoord.
De lyst der Getuigen wordt door den Griffier duidelyk voorgelezen, en bevonden, dat
de namens den Procureur-Generaal gedagvaarde en op de list vermelde Getuigen tegen-
voordig zyn, behalve de twee- en zes en dertigste, Willem Rin-
geling en Hanna Meyer Frank huisvrouw van Mozes
Salomon Groen, ten aanzien van welke eerste, de Procureur
Generaal mededeelt dat hij tijdens de dagvaarding reeds
zich buitenslands bevond, terwijl van de tweede een certi-
ficaat is ontvangen van den heer F.C. Winkler, genees-
heer en verloskundige aan het Nieuwe Diep, houdende dat
de getuige Hanna Meyer Frank, door zwangerschap buiten
staat is te verschijnen.
De Procureur Generaal de voortzetting der zaak gere…..
en de advocaat des beschuldigden hiertegen geen bezwaar
hebbende, besluit het Hof, na deliberatie, overeenkom-
stig het requisitor.

----------------------------------

De President laat de eerste op de lyst genoemie Getuige in de Gehoorzaal bly-
ven, en beveelt de overigen zich te begeven naar de voor hen bestemde Kamer, behalve de ..
laatsten welke verlof zich te verwijderen met last om den
volgenden dag ten 10 ure weder tegenwoordig te zijn
Hij vraagt aan de Getuige hare Namen, Voornamen, Ouderdom, Beroep en
Woonplaats, en doet voorts de overige vragen by het 183ste Artikel van het Wetboek van
Strafvordering bevolen, waarop de Getuige antwoordt, en, na vervolgens den by de Wet
voorgeschreven Eed in handen van den President te hebben afgelegd, zeggende, met opste-
king der twee voorste vingers van de regterhand: Zoo waarlijk helpe mij God Almagtig!
eene mondelinge verklaring aflegt.
De president vraagt aan den beschuldigde of hij iets
heeft in te brengen tegen hetgeen door de getuige is verklaard
Vervolgens zijn één voor één binnengekomen de dertien

volgende getuigen, welke insgelijks zijn beëdigd, behalve
de twaalfde getuige Maria Alida Prickwinkel, oud 4 jaren
van wier getuigenis het Openbaar Ministerie verklaart te

Het verschil tussen de gedrukte en de handgeschreven tekst is evident, het handschrift van de griffier is duidelijk wat te veel voor Transkribus. Daarbij moet wel gezegd worden dat dit zelflerende software is. Na verloop van tijd zullen de resultaten dus steeds beter worden. Dat in aanmerking nemend, is dit ontegenzeggelijk een mooie ontwikkeling. Wel moet er, bij grotere hoeveelheden transcripties, voor betaald worden. Er is nog een andere mogelijkheid en die heet Loghi. Dat is open source software maar eigenlijk alleen maar geschikt voor mensen met een behoorlijke IT-kennis. Het wordt ontwikkeld door de KNAW en het Nationaal Archief.

Nomen est omen

 

Voetbalvereniging NEO

De naam is een teken maar wist u dat er zelfs een voetbalclub bestaat (in het Twentse Borne) met die naam? Wel afgekort tot NEO, maar toch wat raadselachtig. Want die clubnaam mag dan een teken zijn, maar waarvan? Op de site van de vereniging kon ik de verklaring niet vinden. Hopelijk vinden de leden het wel een veelbetekenende naam. Verder ga ik er maar vanuit dat de in dit blogje voorkomende namen op dat vlak wel betekenis hebben. Doorgaans figureren bij dit onderwerp aptoniemen, een naam die op de één of andere wijze aansluit bij de bezigheden van de naamdrager. Zo ook in dit blog. Maar inmiddels heb ik nog een paar categoriën bedacht en daarover ook geschreven. Het zijn de contraptoniem en de provoniem. De eerste groep bestaat uit namen die op wat voor manier dan ook tegengesteld zijn aan de naamdrager. De tweede groep zijn mensen met een achternaam die kennelijk noopt tot het schrijven over een bepaald onderwerp gerelateerd aan die naam. Een beetje ingewikkeld maar u ziet vanzelf wat ik bedoel. Daar gaan we.

De Vereniging van Ouders van Couveusekinderen had geen beter bestuurslid kunnen kiezen. Ik schat in dat hij goed zal bevallen.

Mijnheer De Kleine verdient een dubbele vermelding in de categorie aptoniemen en wel omdat hij ook nog kinderarts is. Dat zouden we dan een aptwoniem kunnen noemen. Mogelijk gaat iemand mij dan van het gebruik van anglicismen beschuldigen. Mocht dat zo zijn, dan wil ik die beschuldiging nog wel helpen aandikken.

NRC 12-4-2018

Na lezing hiervan kan ik niet anders concluderen dan dat Yvonne Staples niet meer is. Wat daar leuk aan is? Het is een variant van 'een naaimachine naait, en een nietmachine niet'. Voor de niet native speakers van dit blog, een staple is een niet(je).

Deze man heeft waarschijnlijk een dijk van een baan gehad.

Een vice admiraal én vlootvoogd van de Koninklijke Marine heeft een wel weinig bemoedigende naam.

In deze rouwadvertentie wordt ook gememoreerd dat de vlootvoogd een 'geliefd [...] leider' is geweest. Bij die uitdrukking krijg ik altijd een beetje de kriebels. Het is een term die ik associeer met dictators en dat soort weinig democratisch volk. Die vinden zelf steevast dat ze die status hebben bereikt, waarschijnlijk omdat ze bij verkiezingen met veel applaus en een overweldigende meerderheid van 99,9% worden herkozen.

Website knack.be d.d. 30-3-2018

Waar het synoniem kist voor vliegtuig vandaan komt, kan ik slechts raden. Het zal uit de begindagen van de luchtvaart komen toen vliegtoestellen nog goeddeels uit materialen als hout bestonden. 

En dan nu over naar de provoniemen. Dat zijn dragers van familienamen die kennelijk het schrijven over en/of het zich bemoeien met aan de naam gerelateerde onderwerpen in de hand werken. Neem bijvoorbeeld een wethouder in Breskens die wat over de visafslag te melden heeft. Niet bijzonder, zult u zeggen maar misschien wel als u weet wat haar achternaam is.

NRC 12-7-2021

Ik moest het ook even opzoeken maar een poissonnier is een (Franse) visboer.

Mevrouw Van de Wiel roept wielrenners op snelheid te minderen.

NRC 24-7-2020

Jan van der Heijden schrijft over voormalig brandweercommandant van Amsterdam Leen Schaap.

NRC 7-10-2019

Als genealogisch geïnteresseerde zou ik wel graag willen weten of er een verband is tussen deze Jan en die andere Jan van der Heijden (1637-1712) die in 1677 octrooi kreeg op de door hem uitgevonden brandspuit. Frappant is dat ook uitvinder Jan zich al met de organisatorische aspecten van de Amsterdamse brandweer bezig hield. In een publicatie uit 1688* wordt genoemd:

"Van der Heyden en zoon doen uit de doeken hoe de brandweer in Amsterdam georganiseerd is. De stad is verdeeld in districten, elk met een eigen brandspuit. Die districten zijn zodanig gekozen 'datter [...] by ieder Brand zes Spuiten [...] worden gebragt'. Om te zorgen dat de brandweerlieden zich haasten, zijn er premies voor de eerste, tweede en derde brandspuit die ter plaatse komt, en de trompetter op de meest nabije toren moet behalve 'brand blazen' ook een licht uitsteken, zodat de spuitgasten weten waar ze moeten zijn."

Was het in vroeger dagen gebruikelijk dat beroepen overgingen van vader op zoon op zoon enz., ook nu is dat kennelijk nog het geval, ook bij bedrijfskundigen. Want zo mag je beide Jannen toch wel noemen.

Ene Van Vlijmen heeft het over de scherpe tanden van dieren.

NRC 19-9-2020

Zou daar de uitdrukking vlijmscherp vandaan komen?

Contraptoniemen zijn wat schaarser dan de andere twee categoriën. Het is dus een kwestie van veel en oplettend lezen. Maar meneer Hemelrijk maakt het me niet al te lastig door als ongelovige over een gelovige te schrijven.

NRC 3-1-2022

Ik vraag me toch af of mensen zelf zo'n tegenstelling ook opvalt.

Tot slot nog een echte. Als je voetballer bent en Bakboord heet, dan vind ik dat je wel op links moet spelen. Niet echter dit heerschap, hij speelt op rechts..

Uit; transfermarkt.nl

Misschien kan hij in overleg treden met de nabestaanden van schipper Van Overstag om te overwegen of hij niet een naamswijziging zou moeten aanvragen. 

Uit: Wiewaswie, BR Werkendam

Mijn advies? Stuurboord.

* https://www.kb.nl/themas/gedrukte-boeken-tot-1800/van-der-heyden-over-de-brandspuit : Beschrijving van de ordres en maniere van brandblussen tegenwoordig binnen Amsterdam gebruikelijk - 1688

Je méént het!

Mensen die teksten schrijven, zullen het wel herkennen. Je schrijft wat, bent dik tevreden met het resultaat maar later blijkt dat er larie staat waar je compleet overheen gelezen hebt. Of je schrijft iets met een dubbele betekenis die je bij nalezing helemaal gemist hebt. Of je gebruikt een bepaald woord en, zonder er erg in te hebben gebruik je dat zelfde woord in de volgende zin nog een keer. Een soort plots optredende woordverliefdheid. Niet heel erg maar fraai is het niet. Daarom is het goed om zo'n tekst weg te leggen en die op een later tijdstip nog eens aandachtig door te lezen. Ik doe dat (meestal) wel en je zou dat van professionele tekstschrijvers ook verwachten. Of ze dat ook altijd doen, ik heb zo m'n twijfels. 

Neem bijvoorbeeld deze. Een aangelegde natuurlijke oever is net zoiets als een hoop vuil verzamelen en het dan een berg noemen. Dat gebeurt ook maar natuurlijk is het niet.

Als je een loting een 'eerlijke loting' noemt, dan vraag ik me wel af hoe het de vorige keer is gegaan.

NRC 11-1-2014

In een artikel over (wetenschaps)fraude namen noemen, dat is al ongebruikelijk, denk ik. Maar als je achter die namen de tekst opneemt dat 'beiden Duitsers' zijn, wat is daar dan de toegevoegde waarde van? Het klinkt in mijn oren als: o, het zijn Duitsers, dat zijn allemaal fraudeurs. 

NRC 4-10-2014

Consumentenvoorlichting is maar alles. Dus zorg dat je productinformatie op orde is, moeten ze bij de fa. Welkoop hebben gedacht.

Jò! Bedankt voor de informatie! 

Verderop staat ook nog de geruststellende mededeling dat "de muizen direct worden gedood door een stevige tik op de kop en zullen er hierdoor niet veel van voelen". Uit deze zin kan ik alleen maar concluderen dat er leven is na de dood. Immers, je bent óf direct dood óf je voelt nog iets, zij het niet veel. Overigens kan je de vallen alleen maar per 2 stuks kopen. Da's 1 stuk gezelliger.

Er was ooit een tijd dat seksuele voorlichting gebeurde met behulp van bloemetjes en bijtjes. Maar als je een (radio)programma wilt maken over het planten van bloemen om de bijen te helpen, dan zou ik dat toch anders noemen.

NRC 21-8-2020

Met die nieuwe veiligheidswet in HongKong gaat het echt de verkeerde kant op. Het wordt nu duidelijk dat ook de godsdienstvrijheid in gevaar is. In tegenstelling tot wat de wet suggereert, zijn protestanten juist niet meer veilig. Het wachten is tot de katholieken aan de beurt zijn.

NRC website 10-8-2020

Voetbaltrainers staan bekend om hun ge-orakel en het gebruik van cliché's. Maar Ajax-trainer Ten Hag maakt het wel erg bont. Dat kwam misschien omdat hij telefonisch sprak. Zal wel een slechte verbinding geweest zijn.

NHD 17-12-2020

Het moge duidelijk zijn dat het doorlezen van een tekst geen kwaad kan. Of je laat het door een ander doen. Hoe dan ook, ik hoop mij aan mijn advies te houden...

Ik zie wat jij niet ziet

Het was ooit een bekend kinderspelletje: ik zie, ik zie wat jij niet ziet en het iiiis ..., waarna een kleur genoemd moest worden. Zoiets heb ik nou vaak met bepaalde zinscon-structies. Je verzint ze niet maar mensen schrijven het wel op. Zo'n zin wordt dan voor meer dan één uitleg vatbaar. Soms is het gewoon een foutieve zinsconstructie, soms wordt er een woord gebruikt met een dubbele betekenis. In ieder geval zie ik vaak eerst de onbedoelde betekenis en dan pas wat de schrijver bedoelt. Het zal mijn gespleten peroonlijkheid zijn.

Na lezing van onderstaand stukje, blijf ik toch met de vraag zitten hoeveel grands prix Ayrton Senna na zijn dood nog gewonnen heeft.

NRC site 27-10-2015

Krantenkoppenmakers staan bekend om hun creative teksten. Maar soms bedoelen ze het goed maar kan je er toch wat anders uit opmaken. Bij de volgende kop vraag ik me af hoeveel bedrijven er dan overgebleven zijn. Hooguit 708, zou ik denken.

NRC

Ik wist niet dat de politie met kettingzagen bewapend was. Ze schieten er in ieder geval wel mee.

NRC 4-9-2017

Ook militairen schieten met onorthodoxe wapens.

NRC

Ik weet dat bij olifanten langdurige zwangerschappen voorkomen. Maar dat dat ook bij mensen het geval kan zijn, dat wist ik dan weer niet.

NRC 31-7-2013

Vroeger kwam ik nog wel eens in de bible belt, tegenwoordig is dat wat minder. Ongemerkt, althans voor mij, vinden daar ontwikkelingen plaats die ik 30, 40 jaar geleden niet voor mogelijk had gehouden. Ik zie het maar als een vorm van oecumene dat Allah ook onder orthodoxe christenen terrein wint.

NRC

"Ik kon vast stellen dat iets zus of zo is" heeft een andere betekenis dan "ik kon vaststellen dat iets zus of zo is". Door vast en stellen los van elkaar te schrijven komt er een tijdelement in de zin. Iets dat in de tweede zin niet zo is. Zo voel ik dat tenminste.
In het volgende knipsel wordt het voor mijn gevoel precies verkeerd gedaan en zou het moeten zijn "... kon worden vastgesteld dat ..." Maar misschien ben ik wel wat te gevoelig.

Als je in het Witte Weekblad Aalsmeer (inmiddels opgedoekt) gaat roepen dat het centrum zwart kleurt, dan vind ik dat wel geestig. De mijnheer, die staat toe te kijken, vindt dat zo te zien ook wel.

Witte Weekblad 17-11-2016

Foto credit:
De eerste illustratie is afkomstig van het kinderboek van Agnese Baruzzi, te koop via een bekende site.

Cismen, nismen en rismen

Dagelijks wordt in Nederlandse kranten geschreven over het betere jat- en pikwerk. Je kunt zelfs zeggen dat het hier om een vorm van internationale criminaliteit gaat. Helaas is het zo dat er nauwelijks opsporingsinstanties zijn die zich er zorgen over maken. En van aangehouden verdachten, laat staan van veroordeelde daders (mmm, dat riekt naar een pleonasme), heb ik nog nooit gehoord. Kortom, de misdaad tiert welig en woekert voort. Er is soms zelfs sprake van vormen van witwassen, van opname in de bovenwereld.
Merkwaardig genoeg betreft het hier geen misdaadjournalistiek maar proza van gerespecteerde redacties en andere honorabele lieden. Ik heb het over anglicismen en germanismen, Je zou die verschijnselen ook kunnen zien als vormen van malafide import. Maar met het wegvallen van nationale grenzen en in het kader van het veel geroemde vrije verkeer van personen en goederen, is er weinig meer aan te doen. Woorden en uitdrukkingen komen als een virus ons land binnen en doen hun besmettelijk werk op de meest onverwachte plaatsen.

De eerste is al meteen een dubieuze, het gebruik van een Engels en een Duits woord. De combinatie maakt het echt bijzonder. Ik houd dit maar op een barbarisme, men heeft niet eens de moeite genomen er een Nederlands sausje overheen te gooien.

Backoffice mitarbeiter

Dan een paar echte germanismen. Het samenvoegen van een bijvoegelijk en een zelfstandig naamwoord is in het Duits een correcte gang van zaken. In het Nederlands veel minder. We kennen het wel bv. geheimschrijver maar de tip hieronder, daar kan ik niks van zeggen, het is een geheime tip.

NRC 24-8-2016

Om te voorkomen dat u denkt dat hier misschien sprake is van een anglicisme, heeft de redacteur er maar voor de zekerheid bij gezet dat het een grote Duitse bank is.

NRC 24-7-2019

Een praatje doet de ronde of er wordt ergens over gesproken. Maar 'rondspreken', en er dan ook nog een wederkerend werkwoord van maken, dan wordt wel duidelijk dat dit een germanisme is. Het Duitse sich herumsprechen fungeert hier als de moeder van de volgende bastaard.

NRC 27-10-2015

Het is aangrijpend om te lezen dat [generaal] Middendorp vindt dat de capaciteit om IS aan te grijpen te beperkt is. Ik krijg daar tranen van in de ogen. Hij is waarschijnlijk beïnvloed door collega-generaal Von Clausewitz die het angreifen hoog in het militaire vaandel had staan. Nederlandse voetbalsupporters laten toch herhaaldelijk weten dat hier een goed Nederlands woord voor is: aanvallûh!!

NRC 24-7-2015

In Heiloo worden WOB-verzoeken op bijzondere wijze behandeld. Je vraagt om een managementbrief en er wordt slechts een management-letter in behandeling genomen. Hoeveel verzoeken moet je dan niet indienen om uiteindelijk de hele brief te krijgen?? Misschien komt zo'n letter wel voort uit de behoefte van de directie om zichzelf tot management uit te roepen.
U begrijpt, we zijn het domein der anglicismen binnengetreden.

Noordhollands Dagblad 13-6-2020

Deze heb ik echt twee keer moeten lezen, ik geloofde mijn ogen niet. Koningin Elizabeth die tijdens een receptie aan het hossen is? Op haar leeftijd nog? Maar na herlezing werd mij duidelijk dat zij de gastvrouw was. Toch is dit een knap stukje tekst. In twee regels weet de redacteur evenzoveel anglicismen te persen. Hoewel, dat een prinses met Amerikaanse wortels een toespraak geeft, dat is eigenlijk niet zo gek. Dat wij in Nederland toespraken houden, dat zal haar waarschijnlijk sausage zijn.

NRC site 19-5-2018 

Voor zover ik weet zijn oormerken die gele nummerplaten waaraan men Nederlands vee kan herkennen. Maar kennelijk kan je er ook de bestemming van geld mee bepalen. Hoewel het in die betekenis ook tot de 'van Dale' is doorgedrongen, doet het mij toch ernstig denken aan het Engelse to earmark. Ik vraag me ook af hoe lang dit woord al tot het geaccepteerde Nederlandse idioom behoort. Ik schat dat dat nog niet zo lang het geval is. Of zouden de Engelsen het van ons gepikt hebben? Een dutchism?

NRC 4-7-2018

In de volgende tekst zien we een scheepshandelaar opduiken. Als ik die beroepsnaam zo zie staan, dan zou ik denken dat dat iemand is die in schepen handelt, een soort makelaar dus. Uit mijn Rotterdamse tijd weet ik dat daar hier niet op gedoeld wordt. In Rotterdam heb je legio ship chandlers. Dat zijn bedrijven die de bevoorrading van schepen voor hun rekening nemen. En daarmee is de scheepshandelaar als een heel verkeerd anglicisme ontmaskerd.

NRC 2-11-2013

Dat de Engelse ziekte ook absurde vormen kan aannemen wordt hierna duidelijk. Het gaat je verstand te boven.

NRC site 28-6-2014

Ik vergeet nog te vertellen wat verstaan wordt onder de Engelse ziekte. Dat is een trend in de Nederlandse taal om woorden, die aan elkaar geschreven behoren te worden, op te schrijven als twee losse woorden.

NRC webshop 18-7-2020

Het woord 'snelheidniveaus' is echt maar één woord. Nou, woord, het is eigenlijk een samenstelling waar nog een verbindings-s aan toegevoegd moet worden: snelheidsniveaus. Maar ik dwaal af, het volgende voorbeeld is duidelijker.

NRC 31-7-2013

Het klinkt nu als een zin die niet af is. Correct geschreven als 'bijbouwen' krijgt het ook de juiste klemtoon (op de eerste lettergreep).
Tot slot tips voor het museumweekend, ook bekend als museumweekendtips.

Platte borden met diepe betekenis

Borden, zeker in het publieke domein, worden geacht de lezer van duidelijke informatie te voorzien. En dan ook nog graag kort en overzichtelijk zodat je de boodschap, ook in het voorbij-rijden, tot je kunt nemen. Sommige bordenmakers lijken er vanuit te gaan dat voorbijgangers wel een kwartiertje de tijd hebben om de betekenis van een tekst te ontcijferen. Neem nou deze.

Bij eerste beschouwing moet je tot de conclusie komen dat fietsers hier tegen zichzelf gewaarschuwd worden. Immers, je komt als fietser aanrijden, stapt af en gaat als voetganger verder. Maar je zou je ook kunnen afvragen of die voetgangers wel op een fietspad lopen. Er zijn daar geen fietsers toegestaan dus het is een wandelpad geworden. Tijd voor een proefproces!

Ik kan niet zeggen dat mijn twijfel na het lezen van dit bord is weggenomen. Want waar ik me bevind, het is mij nog steeds een raadsel. In een filosofische bui zou ik mijzelve af kunnen vragen: waar is hier? En hoe kom ik daar?

Deze kwam ik in Alkmaar tegen. Die pijl betekent, gij zult linksaf slaan, geen discussie mogelijk. Wat er dan aan die fietser wordt toegestaan? Die moet linksaf! Dus waarom dat daar genoemd moet worden ... En waar snorfietsers naar toe moeten, verdwijnen in dunne lucht zeker, om maar eens een anglicisme te gebruiken.

Op bovenstaande foto gaat het om het gele bordje. Het is door de gemeente geplaatst in een straat waaraan een garage tweedehands auto's te koop aanbiedt. De tekst op het bordje luidt: 'Te koop aanbieden van voertuigen is hier niet toegestaan (art. 5.3 A.P.V.)'. Geeft de gemeente (Castricum) hier een signaal af? Of doet de gemeente een poging om de concurrentie van een Castricumse onderneming een beetje uit de buurt te houden? De combinatie vind ik in ieder geval wel humoristisch.

Een mooie tekst op de deur van Tandheelkundig Centrum Nederland. Je kan je alleen nog afvragen hoe het met de kwaliteit van de kiezen gesteld is.

De ervaring leert dat met rijk betekste borden altijd wel iets aan de hand is. Hier begint het al helemaal bovenaan. 'Regelement' moet echt 'reglement' zijn. De hoofdletter van parkeerterrein suggereert dat we hier met iets unieks te maken hebben en het daarom tot eigennaam verheven is. 

Hoewel het parkeerterrein bestemd is voor vrachtauto's, blijkt verderop dat kennelijk ook autobussen mogen parkeren. De buschauffeur, die slechts de eerste zin leest, zal teleurgesteld doorrijden om elders een plek te zoeken.

Maar het moet niet te dol worden, daar op dat Parkeerterrein, want parkeren langer dan 3 aaneensluitende (aaneengesloten vind ik wat fraaier, aaneensluitende suggereert een proces dat nog aan de gang is) werkdagen is verboden. Dat betekent wel dat je een autobus daar van donderdag t/m woensdag mag parkeren, een hele week dus. Ik heb zomaar het idee dat dat niet de bedoeling is.

Hebt u wel eens een caravan op een parkeerplaats gedeponeerd? Deponeren doe je met kleine(re), hanteerbare hoeveelheden. Je deponeert een zak vuil in in een container.

Tot slot ben ik benieuwd naar de betekenis van het uitroepteken bij het laatste verbod. Overtreding daarvan is erger dan elk van de andere verboden?

Afijn, juiste bordteksten maken blijkt nog niet zo eenvoudig te zijn. Bordteksten begrijpen trouwens ook niet.

NB Alle foto's, behalve de eerste en de laatste, zijn van eigen hand. De andere twee zijn gedoneerd door BG te L. waarvoor dank (met uitroepteken!).